Ευκαιρίες και ασφάλεια για τους «έχοντες» σε καιρούς κρίσης αλλά και μεγάλα ρίσκα για τους «αλεξιπτωτιστές» και τους επιχειρηματίες ανάγκης παρουσιάζουν τα συστήματα franchising στη χώρα μας.
Η αντοχή που επιδεικνύει, κόντρα στην οικονομική ύφεση, η «βιομηχανία της δικαιόχρησης» σε μια περίοδο που τα λουκέτα στο λιανεμπόριο αποτελούν καθημερινό φαινόμενο είναι σε μεγάλο βαθμό παρεπόμενο της αυξανόμενης ανεργίας, της περικοπής αποδοχών και της εργασιακής ανασφάλειας που ωθούν όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους ή ανεξάρτητους επιχειρηματίες να ενταχθούν σε κάποια επώνυμη αλυσίδα.
Εν τούτοις, όλοι οι σύμβουλοι που δραστηριοποιούνται χρόνια στη βιομηχανία του franchising συστήνουν μεγάλη προσοχή στους επίδοξους επιχειρηματίες, τονίζοντας ότι σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί «πανάκεια» στην κρίση. Αντίθετα, όταν δεν υπάρχει αναγνωρίσιμο προϊόν και ανταγωνιστική ή πρωτότυπη ιδέα ή απουσιάζει η απαιτούμενη στήριξη της δικαιοπαρόχου εταιρείας και η επάρκεια κεφαλαίων, ο κίνδυνος του λουκέτου και της οικονομικής ζημιάς είναι πολύ μεγάλος.
Τα ρίσκα είναι πολύ μεγαλύτερα εφόσον οι επιχειρηματικές προτάσεις της αγοράς παραμένουν εστιασμένες εδώ και πολλά χρόνια στα παραδοσιακά πρότυπα ιδεών που αναπτύσσονται γύρω από το έτοιμο φαγητό, την ένδυση, τις καφετέριες κ.ά., κλάδους δηλαδή που εκ των πραγμάτων πλήττονται από την ύφεση. Μόνο την τελευταία διετία έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στο προσκήνιο νεότεροι κλάδοι, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αλυσίδες που έχουν ως αντικείμενο τα φωτοβολταϊκά συστήματα.
Εχοντας καθιερωθεί ως μια εξαιρετικά ανταγωνιστική μέθοδος για να ιδρύσει κανείς μια μικρή -κατά κύριο λόγο- επιχείρηση, ο θεσμός της δικαιόχρησης συνεχίζει να αποτελεί σήμερα ισχυρό μαγνήτη για χιλιάδες νέους επιχειρηματίες που αναζητούν μια προσοδοφόρο ιδέα για ν' ανοίξουν τους επιχειρηματικούς τους ορίζοντες.
Προϋπολογίστε φανερά και κρυφά έξοδα
Η χώρα μας, ακόμη και εν μέσω οικονομικής ύφεσης, θεωρείται από τις ακριβότερες διεθνώς για τους επίδοξους επιχειρηματίες που αναζητούν ιδέες για να δραστηριοποιηθούν μέσω της δικαιόχρησης, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι κρυφές χρεώσεις που επιβάλλουν οι δικαιοπάροχοι εκτινάσσουν στα ύψη την επένδυση.
Το ύψος της αρχικής επένδυσης διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με τη δραστηριότητα της επιχείρησης. Σύμφωνα με στοιχεία της ICAP για τον κλάδο, το αρχικό κόστος διαμορφώνεται κατά μέσον όρο πάνω από τα 100.000 ευρώ, ωστόσο τον τελευταίο χρόνο η οικονομική κρίση φαίνεται να έχει συμπιέσει σε κάποιο βαθμό τα μεγέθη.
Στην αγορά μπορεί κανείς να «νοικιάσει» τα κλειδιά μιας επιχειρηματικής ιδέας από 10.000-15.000 ευρώ αν δεν υπάρχουν μεγάλες απαιτήσεις εξοπλισμού (λ.χ. φροντιστήρια) ή να χρειαστεί να εκταμιεύσει πάνω από 200.000 ώς 400.000 ευρώ αν συνεργαστεί με κάποια μεγάλη αλυσίδα σουπερμάρκετ ή επώνυμες αλυσίδες fast food.
Τόσο το αρχικό κόστος -που περιλαμβάνει τα έξοδα διαμόρφωσης του χώρου στον οποίο θα λειτουργήσει η επιχείρηση, την επίπλωση και τον εξοπλισμό, το αρχικό απόθεμα και το κεφάλαιο κίνησης- όσο όμως και οι περαιτέρω κρυφές ή φανερές οικονομικές υποχρεώσεις που θα προκύψουν αποτελούν αν όχι το βασικότερο, ένα από τα βασικά κριτήρια της απόφασης των υποψηφίων franchisees ως προς την επιλογή δικτύου.
Επιπλέον, θα πρέπει συνυπολογιστεί το κόστος του «αέρα» σε περιπτώσεις καταστημάτων σε εμπορικές οδούς. Η άυλη εμπορική αξία διαμορφώνει τη συνολική επένδυση, καθώς στους κλάδους εστίασης και λιανικής, η θέση του ακινήτου έχει τεράστια σημασία, ενώ επηρεάζει λιγότερο χώρους στους οποίους θα στεγαστούν φροντιστήρια, γυμναστήρια, delivery κ.ά.
Εκτός από το κόστος επένδυσης, ο franchisee πρέπει να λάβει υπόψη του και την αμοιβή εισόδου, ένα εφάπαξ ποσόν το οποίο χρεώνει ο δικαιοπάροχος - μητρική εταιρεία για να δώσει το δικαίωμα στον δικαιοδόχο να χρησιμοποιεί το σήμα της αλυσίδας στο κατάστημά του, για να τον εκπαιδεύσει, να του παραχωρήσει αποκλειστικότητα περιοχής και εγχειρίδια λειτουργίας, να υποστηρίξει την ανεύρεση κατάλληλου χώρου εγκατάστασης, τη διαμόρφωση του καταστήματος, το επιχειρηματικό σχέδιο και τον προϋπολογισμό.
Για τις μικρές αλυσίδες, το ποσόν αυτό είναι συνήθως χαμηλό. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, οι αλυσίδες στο χώρο των υπηρεσιών συνήθως χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερα τέλη εισόδου, της τάξεως των 6.000 - 18.000 ―. Ο μέσος όρος των τελών εισόδου, ανεξάρτητα από κλάδο και μέγεθος, είναι της τάξεως των 10.000 ― και κυμαίνεται κατά κανόνα από 3.000 ― έως 44.000 ―.Το ύψος της αμοιβής εισόδου εκφράζει περισσότερο το βαθμό εμπορικής αναγνώρισης.
Εκτός από την αρχική αμοιβή εισόδου, ο franchisor μπορεί να αξιώσει επιπλέον αμοιβές, είτε ως ποσοστό επί των πωλήσεων είτε ως ποσοστό επί των παραγγελιών είτε με πάγια περιοδική αμοιβή (royalties).
Η χρέωση ή μη αυτών των ποσών εξαρτάται από τον τρόπο λειτουργίας κάθε συστήματος, το βαθμό ωρίμασης και εμπορικής αναγνώρισης αλλά και τον εμπορικό χαρακτήρα του αντικειμένου του δικτύου (π.χ. αν ο franchisee υποχρεούται να αγοράζει εμπορεύματα μέσω του franchisor). Σε πολλές περιπτώσεις, οι franchisors χρήσιμοποιούν συνδυασμό των παραπάνω αμοιβών.
Το υψηλότερο ποσοστό royalties επί των πωλήσεων παρουσιάζει ο τομέας των υπηρεσιών, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά παρουσιάζουν οι λιανεμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα στον franchisor να αποκομίσει κέρδη από τις πωλήσεις χονδρικής.
Διαφημιστική υποστήριξη
Επίσης, σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων χρεώνει τους franchisees συμμετοχή επί της πανελλαδικής διαφημιστικής υποστήριξης, την οποία τούς παρέχει. Αυτή η χρέωση αποτελεί επιμερισμό του κόστους προς το δίκτυο. Επιπροσθέτως, ο franchisee θα πρέπει να υπολογίσει και το κόστος της τοπικής διαφήμισης, η οποία αποτελεί υποχρέωση του κάθε franchisee.
Σημαντικό μέρος του κόστους αφορά τη διαμόρφωση του χώρου και την εγκατάσταση του εξοπλισμού. Ποικίλλει ανάλογα με τον κλάδο και την αξία του ακινήτου. Κυμαίνεται από 15.000 ευρώ μέχρι και άνω των 400.000 ευρώ. Χώροι που προορίζονται για υπηρεσίες (π.χ. φροντιστήρια) απαιτούν 60 - 100 τ.μ. και κοστίζουν περίπου 20.000 ευρώ για να διαμορφωθούν και να εξοπλιστούν. Εμπορικά καταστήματα, στα ίδια τετραγωνικά, απαιτούν 60.000 - 80.000 ευρώ για ρούχα και 20.000 - 25.000 ευρώ για προϊόντα, π.χ. αξεσουάρ, είδη σπιτιού.
Στη συνολική επένδυση πρέπει να υπολογίσει κανείς και το κόστος κτήσης του αρχικού εμπορεύματος, το οποίο κυμαίνεται από 20.000 ευρώ για αξεσουάρ, οπτικά είδη, είδη διακόσμησης, μέχρι 40.000 ευρώ για είδη σπιτιού και 60.000 για καταστήματα ενδυμάτων.
Υπάρχουν και επιπλέον δαπάνες, τις οποίες πρέπει να συνυπολογίσει κανείς στο αρχικό κόστος, όπως το κόστος μηχανογράφησης, άδειας λειτουργίας, εγγυήσεις ενοικίου, έξοδα ίδρυσης εταιρείας, συμβολαιογραφικά κ.λπ. Οι δαπάνες αυτές κυμαίνονται στα 4.000 - 6.000 ευρώ, ενώ ο επιχειρηματίας θα πρέπει να διαθέτει και επιπλέον ρευστότητα, προκειμένου να τη χρησιμοποιήσει ως κεφάλαιο κίνησης.
Ως προς τη δυνατότητα απόσβεσης, ο χρόνος κυμαίνεται μεταξύ 3 και πέντε ετών ανάλογα με το είδος της επιχειρηματικής ιδέας και το ύψος της αρχικής επένδυσης. Το συνολικό ποσόν που θα επενδύσει κανείς έχει άμεση σχέση με τις μηνιαίες απολαβές. Υπάρχουν προτάσεις franchise που με μια επένδυση των 25.000 ευρώ υπόσχεται μηνιαία 12μηνη αποζημίωση 1.500 ευρώ. Μεγαλύτερες επενδύσεις, των 300.000 ευρώ, υπόσχονται αποδόσεις μέχρι και 10%.
Δείτε εδώ διάφορες ευκαιρίες franchise